Het doel van een revalidatietraject is een zo goed mogelijk herstel en het (beter) leren omgaan met beperkingen door ziekte of letsel. Ieder revalidatietraject is ook gericht op zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij.

Afhankelijk van de klachten kan een revalidatietraject een kort en gestandaardiseerd traject zijn – zoals bijvoorbeeld na een hartoperatie -, of langer en op maat gemaakt – zoals bijvoorbeeld bij hersenletsel. Het kan een intern traject zijn (klinische revalidatie), waarbij je in een revalidatiecentrum verblijft, of extern (poliklinische revalidatie), waarbij je een aantal dagen of dagdelen in de week naar een revalidatiecentrum toegaat.

De behandelteams zijn multidisciplinair. De leiding ligt bij een revalidatiearts en het team bestaat uit bijvoorbeeld een fysiotherapeut, bewegingstherapeut, maatschappelijk werker, psycholoog, diëtist, logopedist, ergotherapeut of muziektherapeut.

Het revalidatietraject dat ik gevolgd heb was een vrij kort en gestandaardiseerd traject van tien weken en bedoeld voor het omgaan met beperkingen door pijnklachten. Hoewel mijn voornaamste klacht een gebrek aan energie is, bleek dit geen probleem te zijn. Het behandelteam in dit traject bestond uit een revalidatiearts, fysiotherapeuten en psychologen.

Intake / behandelplan

Het is mogelijk dat nog vóór de intake in een eerste gesprek wordt bepaald of het revalidatietraject voor iemand geschikt is of dat een ander traject of behandeling beter past. Mocht dat het geval zijn dan wordt pas daarna met de intake begonnen.

Bij de intake zal worden bepaald wat de klachten zijn, hoe beperkend die zijn (of worden ervaren), en hoe het staat me iemands deelname in de maatschappij en de kwaliteit van leven. Bij de intake vindt een fysiek onderzoek plaats en gesprekken met andere teamleden, zoals een psycholoog of maatschappelijk werker. Daarna wordt een behandelplan opgesteld van waaruit het team met je aan de slag gaat. Tijdens een traject vinden evaluatie momenten plaats zodat de voortgang kan worden bepaald en het traject eventueel aangepast kan worden.

Een belangrijk onderdeel bij de intake zijn de eigen doelstellingen: wat wil je door middel van dit revalidatietraject bereiken op fysiek, mentaal en sociaal gebied?

In het door mij gevolgde revalidatie traject werden naast de individuele gesprekken met een fysiotherapeut, psycholoog en revalidatiearts, ook een vrij groot aantal vragenlijsten gebruikt als basis. Deze vragenlijsten werden ook weer gebruikt op de evaluatiemomenten.

Individueel en/of groep

Bij revalidatietrajecten kan behalve individueel ook met een groep worden gewerkt. Een combinatie is ook goed mogelijk.

Het voordeel van een groep kan zijn dat je kunt leren van anderen in de groep, hoe die tegen hun (gezondheids-)problemen aankijken en hoe die daarmee omgaan. Individueel heeft dan weer als voordeel dat alles op jou is toegespitst.

In het door mij gevolgde traject waren de eerste twee weken groep sessies en de andere acht weken individuele sessies, al bleven de indoor en outdoor trainingen wel in groepsverband plaatsvinden maar dan met meer individuele coaching dan de eerste twee weken. De eerste twee weken werden onder andere besteed aan theorie, bijvoorbeeld een uitleg over fysieke belastbaarheid en mentale belastbaarheid (stress) en het herstel daarvan, hoe het brein bij pijn reageert, het opstellen van een lijst met waarden die voor jou belangrijk zijn (later gebruikt bij de individuele sessies mentale coaching) en een groepsgesprek over wat zingeving voor jou betekent.

Mentale coaching / psychologie

Revalidatietrajecten zijn afhankelijk zijn van de klachten en het doel van de therapie en kunnen dus onderling verschillen. Mentale coaching kan verder behalve door een psycholoog ook door andere leden van een behandelteam worden gedaan of in een samenwerking, bijvoorbeeld met een maatschappelijk werker.

Mentale coaching is er op gericht je weer de regie over je leven te nemen door nieuwe of ruimere mogelijkheden te laten ontdekken in gedrag en denken. Vaak zal je ook een aantal huiswerk opdrachten krijgen om zelf mee aan de slag te gaan.

Bij de mentale coaching kunnen bijvoorbeeld aan de orde komen:

• leefregels (wat moet je allemaal van jezelf?)
• aandachttraining en ontspanning (bijvoorbeeld mindfulness oefeningen)
• zelfzorg (hoe goed zorg je voor jezelf? wat heb je nodig?)
• coping- en communicatiestijlen (wat zijn jouw oplossingsstrategieën? werken die?)
• defusie (je bent niet je gedachten)
• Voice Dialogue (de innerlijke ‘ikken ’leren kennen en regie voeren)
• EMDR (bij traumaverwerking)

Je leert vooral veel vraagtekens te zetten bij automatismen en dat kunnen (in ieder geval in mijn ervaring) behoorlijke eye-openers zijn.

In het traject dat ik gevolgd heb werd verder als oefening ook gewerkt met een 5G schema (gebeurtenis, gedachten, gevoel, gedrag, gevolg). Zo’n schema werkt vooral goed als je geneigd ben veel te denken en daaruit conclusies te trekken. Ik wil daar graag nog een aparte blog over gaan maken.

Fysieke coaching / training

Ook de vorm van fysieke coaching en training zal afhangen van de aard van de klachten en de mogelijkheden die er zijn. In veel revalidatietrajecten zullen daarom behalve fysiotherapeuten ook ergotherapeuten of bewegingstherapeuten betrokken zijn. Deze zullen nauw samenwerken met de psychologen en/of maatschappelijk werkers. De fysieke coaching in een revalidatietraject is dan ook een heel stuk breder dan alleen het fysieke. Vaak zal ook gevraagd worden een lijst te maken met wat je op een dag doet en hoeveel energie iedere activiteit je kost. Daarnaast worden voeding en leefstijl adviezen steeds meer een onderdeel van een revalidatietraject.

Een belangrijk onderdeel van de revalidatie is fysieke training. Bij de fysieke training kan worden gekozen voor een matig intensieve variant, maar laag intensief of hoog intensief is ook mogelijk. Belangrijk bij de fysieke training is om een balans te vinden tussen uitdagen / grens opzoeken en leren om niet over grenzen heen te gaan en te zorgen voor voldoende herstelmomenten. Als het mogelijk is zal indoor training afgewisseld worden met outdoor training – om binnen je grenzen ook te genieten van het bewegen en buiten zijn.

De fysieke training heeft als doel:

• toename van spierkracht
• meer uithoudingsvermogen
• leren doseren van energie
• afname van (chronische) vermoeidheidsklachten
• verbetering van mobiliteit

Bij mij bleek het doseren van energie het belangrijkste, maar teveel nadruk daarop kan dan weer als valkuil hebben om te weinig intensief bezig te zijn.

In andere blogs op de website nog meer tips en informatie, vooral bij de blogs over energie balans: https://www.onlinebuddies.nl/category/energiebalans/.

Resultaat / conclusie

Voor het type gezondheidsklachten die ik heb – auto-immuunziektes – zijn revalidatietrajecten niet zo standaard dat een arts daar snel uit zichzelf over zal beginnen en het kan heel goed zijn dat dat voor meer ziektes geldt, al heb ik daar zelf geen ervaring mee.  En dat is jammer, want een revalidatietraject kan veel te bieden hebben wanneer je tegen grenzen aanloopt, en niet goed weet hoe je daar beter mee om kunt leren gaan.

Vooral als naast fysieke klachten ook mentale/sociale problemen spelen, of wanneer je merkt dat je steeds somberder wordt of zelfs depressief omdat je worstelt met  je gezondheidsklachten en wat dat met zich meebrengt, vraag dan aan je huisarts, bedrijfsarts of specialist of die mogelijkheden ziet. En denk ook zelf na waarbij je hulp kunt gebruiken zodat je al een idee hebt hoe een revalidatietraject jou behulpzaam kan zijn.

Geschreven door Online Buddie: Marja